Meme Marketing คืออะไร? กลยุทธ์การสร้างคอนเทนต์ให้ไวรัลในข้ามคืน

ใครที่กำลังใช้โซเชียลมีเดียช่วงนี้ คงสะดุดตากับประโยค “ไอร่ารู้ไหม?” “พี่ชาวี พี่จะใส่สูทมาทำไม!” หรือที่หลาย ๆ คนคุ้นเคยกับภาพชายหนุ่มฝรั่งหันมองหญิงสาวที่เดินผ่าน ซึ่งสิ่งเหล่านี้คือ “มีม” สื่อที่เหมาะกับการเกาะกระแสระยะสั้น นอกจากความตลกเฮฮาของคอนเทนต์แล้ว มีมยังมักถูกนำมาใช้เพื่อสร้างภาพจำให้กับหลายแบรนด์ จนเป็นที่ชื่นชอบและจดจำของผู้ชมมากยิ่งขึ้น

บทความนี้จะพาไปรู้จัก “Meme Marketing” หนึ่งในกลยุทธ์การตลาดผ่านคอนเทนต์ที่กำลังเป็นที่นิยมและเป็นกระแส ว่ามีจุดเด่นหรือความน่าสนใจอย่างไร รวมถึงแนวทางทำ Meme Marketing ให้มีประสิทธิภาพ โดยไม่ก่อให้เกิดผลกระทบภายหลัง

Meme Marketing คืออะไร?

Meme Marketing คือการนำมุกตลก หรือ มีม (Meme) มาใช้ในการทำคอนเทนต์ต่าง ๆ เพื่อให้คอนเทนต์เหล่านั้นเป็นกระแส เป็นที่พูดถึงในวงกว้างมากขึ้น โดยอาศัยจุดเด่นของมีมในด้านความตลก ความเชื่อมโยงทางวัฒนธรรม รวมถึงสามารถแชร์ต่อได้ง่าย เพื่อสร้างการมีส่วนร่วม (Engagement) อย่างรวดเร็ว

ทำไม Meme Marketing ถึงได้รับความนิยม

เนื่องจากมีม (Meme) ถือเป็นหนึ่งในประเภทคอนเทนต์ที่เข้าถึงผู้อ่านได้ง่าย คนส่วนใหญ่เข้าใจคำตอบของมุกหรือเก็ทว่ามีมนั้นตลกได้ยังไง ทำให้การทำ Meme ไม่จำเป็นต้องมีการอธิบายให้ผู้อ่านเข้าใจ หรือกลัวว่าคนจะไม่อินกับสิ่งที่ต้องการจะสื่อ นอกจากนี้ การเลือกใช้ทีมในการสื่อสารยังแสดงถึงความคิดสร้างสรรค์ในการนำกระแสต่าง ๆ มาปรับให้เข้ากับภาพลักษณ์ของแบรนด์อย่างมีประสิทธิภาพ ช่วยสร้างความน่าเชื่อถือในฐานะผู้ที่ติดตามกระแสอยู่เสมอ เหมาะสำหรับธุรกิจสาย Digital Marketing โดยเฉพาะ

กลยุทธ์การทำ Meme Marketing ให้ประสบความสำเร็จ

แม้ว่าเราจะเห็นการทำ Meme Marketing จากแบรนด์ต่างๆอยู่บ่อยครั้ง แต่การทำการตลาดประเภทนี้ให้ได้ประสิทธิภาพสูงสุด จำเป็นต้องเข้าใจถึงกลยุทธ์ต่างๆ ให้ครบถ้วน ไม่ว่าจะเป็น

1. เข้าใจกลุ่มเป้าหมายและเทรนด์ออนไลน์

หากกลุ่มเป้าหมายหลักของธุรกิจคือคนรุ่นใหม่ ที่ใช้โซเชียลมีเดียอยู่เป็นประจำ การใช้ ‘Meme Marketing’ ถือเป็นกลยุทธ์สร้างการรับรู้แบรนด์ (Brand Awareness) ที่ตอบโจทย์อย่างยิ่ง หัวใจสำคัญคือแบรนด์ต้องจับกระแส (Trend) ให้ทัน รวมถึงประเมินได้ว่าแบรนด์สามารถหาจุดเชื่อมโยงเพื่อสร้าง Impact จากกระแสนั้นได้อย่างไร

ในทางกลับกัน หากกลุ่มเป้าหมายคือผู้สูงอายุ ควรหลีกเลี่ยงการเล่นกับกระแสที่ฉาบฉวยหรือเปลี่ยนแปลงเร็วเกินไป แต่ควรหันมาใช้กลยุทธ์ ‘Nostalgia’ โดยหยิบยกความทรงจำในอดีตมาสร้างความผูกพันทางใจ (Emotional Connection) ซึ่งมักจะได้ผลลัพธ์ที่ดีกว่า

2. ผสมความเป็นแบรนด์อย่างแนบเนียน

หลายครั้งการทำ Meme Marketing มักเจอปัญหาคือ ไม่สามารถนำเสนอความเป็นแบรนด์ได้อย่างเหมาะสม เนื่องจากมีมนั้นๆ อาจจะมีความเฉพาะทาง หรือไม่ได้สอดคล้องกับ CI ของแบรนด์ ดังนั้น แบรนด์จึงจำเป็นต้องเข้าใจวิธีการสอดแทรกเนื้อหาอย่างเหมาะสม ไม่ดูฝืนจนเกินไป เพื่อให้แบรนด์ยังคงภาพลักษณ์ที่น่าเชื่อถืออยู่

3. ใช้เวลาให้ถูกจังหวะ

หัวใจของ Meme คือ “กระแส” ซึ่งหมายความว่าจะมาเร็วและไปเร็วมาก การเลือกใช้มีมที่ตกกระแสไปแล้วอาจทำให้แบรนด์ดู “เชย” หรือ “ตามเกมไม่ทัน” ในทางกลับกัน การกระโดดเข้าร่วมเล่นในจังหวะที่ถูกต้อง (Real-time Marketing) จะทำให้แบรนด์ดูมีชีวิตชีวา รวมถึงจะเป็นส่วนหนึ่งของบทสนทนาในโลกออนไลน์ทันที ดังนั้น ความเร็วในการจับกระแสและสร้างสรรค์คอนเทนต์จึงเป็นปัจจัยสำคัญที่จะตัดสินว่ามีมนั้นจะ “ปัง” หรือ “แป้ก”

4. เคารพความเหมาะสมของเนื้อหา

ไม่ใช่ทุกมีมที่จะเหมาะกับทุกแบรนด์ แต่แบรนด์ต้องระมัดระวังในการเลือกใช้มีม โดยเฉพาะมีมที่อาจมีความอ่อนไหว (Sensitive Content) ไม่ว่าจะเป็นเรื่องเพศ การเมือง ศาสนา หรือการเหยียด การพยายามเล่นกับกระแสโดยไม่คำนึงถึงความเหมาะสม อาจนำไปสู่ผลกระทบด้านลบต่อภาพลักษณ์ของแบรนด์ที่สร้างมาอย่างยากลำบากได้ ควรเลือกมีมที่สนุกสนาน เป็นพลังบวก และสอดคล้องกับคุณค่าของแบรนด์

5. ใช้แพลตฟอร์มที่เหมาะสม

พฤติกรรมการเสพมีมในแต่ละแพลตฟอร์มไม่เหมือนกัน มีมที่ฮิตใน Facebook อาจไม่เวิร์กใน TikTok หรือมีมที่คนใช้ใน X (Twitter) อาจมีบริบทที่แตกต่างกัน แบรนด์จึงควรเข้าใจธรรมชาติของผู้ใช้ในแต่ละช่องทาง เช่น TikTok อาจจะเน้นมีมที่เป็นวิดีโอสั้นหรือการใช้เสียง X (Twitter) จะเน้นความเร็วหรือบริบทที่เชื่อมโยงกับเหตุการณ์ปัจจุบัน ขณะที่ Facebook หรือ Instagram อาจมีพื้นที่ให้เล่าเรื่องผ่านภาพและคำบรรยายได้มากกว่า

ตัวอย่างแบรนด์ที่ใช้ Meme Marketing

การทำ Meme Marketing ที่ประสบความสำเร็จนั้น มีตัวอย่างให้เห็นมากมายทั้งในไทยและต่างประเทศ โดยแบรนด์หรือองค์กรที่โดดเด่นในหลาย ๆ อุตสาหกรรม ได้แก่:

• Netflix มักหยิบยก “ฉากเด็ด” จากซีรีส์หรือภาพยนตร์ในแพลตฟอร์ม มาสร้างเป็นมีมที่ล้อไปกับกระแสสังคมหรือสถานการณ์ปัจจุบัน ช่วยกระตุ้นให้คนดูรู้สึกสนุกและอยากกลับไปดูเนื้อหาต้นฉบับ
• KFC โดดเด่นด้วยการใช้แครักเตอร์ของ “ผู้พันแซนเดอส์” หรือเมนูไก่ทอด มาผสมผสานกับกระแสไวรัล (Real-time Marketing) ด้วยแคปชันที่กวน เฮฮา เข้าใจง่าย
• AIS eSports แบรนด์ย่อยของ AIS ที่เจาะกลุ่มเกมเมอร์โดยเฉพาะ มักใช้มีมที่สื่อถึง “อินไซต์” ของคนเล่นเกม (เช่น อาการหัวร้อน, เน็ตมีปัญหา) ทำให้แบรนด์ดูเข้าถึงง่ายเหมือนเพื่อนที่เล่นเกมด้วยกัน
• สำนักงานเขตบางรัก: ตัวอย่างของหน่วยงานรัฐที่ประยุกต์ใช้ Meme Marketing ในการประชาสัมพันธ์ข่าวสาร ช่วยลบภาพจำราชการแบบเดิมๆ ให้ดูเข้าถึงง่าย เป็นกันเอง และลดช่องว่างระหว่างประชาชนกับเจ้าหน้าที่ได้เป็นอย่างดี

ข้อดีและข้อควรระวังของ Meme Marketing

ก่อนเริ่มทำ Meme Marketing แบรนด์ควรทำความเข้าใจเกี่ยวกับข้อดีและข้อควรระวังต่าง ๆ ดังนี้

ข้อดี

• ต้นทุนต่ำ สร้างการเข้าถึงสูง การสร้างมีมส่วนใหญ่ไม่ต้องการโปรดักชันที่ซับซ้อน เพียงแค่การใช้ Template หรือรูปภาพที่คนคุ้นเคย ใส่ประโยคหรือข้อความเข้าไปเล็กน้อย แต่หาก “Viral” ขึ้นมา จะสามารถสร้างการรับรู้และการแชร์ต่อได้มหาศาล
• สร้างความรู้สึกเป็นกันเอง ช่วยลดช่องว่างระหว่างแบรนด์กับผู้บริโภค ทำให้แบรนด์ดู “เข้าถึงง่าย” “มีอารมณ์ขัน” และเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมเดียวกับผู้บริโภค
• เพิ่มการมีส่วนร่วม โดยธรรมชาติของมีม คนมักจะอยากกดรีแอคชัน แชร์ หรือแสดงความคิดเห็น (โดยเฉพาะการแท็กเพื่อน) ซึ่งช่วยเพิ่ม Engagement Rate ได้ดี

ข้อควรระวัง

• ความเสี่ยงด้านลิขสิทธิ์ (Copyright Risk) มีมจำนวนมากมีที่มาจากภาพยนตร์ รายการทีวี หรือภาพบุคคล ซึ่งอาจมีประเด็นเรื่องลิขสิทธิ์ แบรนด์ควรตรวจสอบให้แน่ใจก่อนนำมาใช้ หรือสร้างสรรค์ขึ้นใหม่ในสไตล์ของตนเอง
• อายุขัยสั้น (Short Lifespan) มีมเป็นคอนเทนต์ที่มีลักษณะมาเร็ว-ไปเร็ว การลงทุนใช้เวลาสร้างคอนเทนต์มีมที่อาจจะเงียบลงภายใน 3 วันอาจไม่คุ้มค่าเท่ากับการทำคอนเทนต์ที่ยั่งยืน (Evergreen Content) บนเว็บไซต์ ที่จะช่วยสร้าง Traffic ได้ดีในระยะยาว
• ความเสี่ยงต่อภาพลักษณ์ (Brand Image Risk) หากใช้ผิดจังหวะ หรือเลือกใช้มีมที่ไม่เหมาะสม มีความอ่อนไหวหรือสุ่มเสี่ยง อาจทำให้แบรนด์ดูไม่เป็นมืออาชีพ หรือถูกมองในแง่ลบได้

สรุป

Meme Marketing คือหนึ่งในกลยุทธ์การสร้าง Brand Awareness ที่ทรงพลังอย่างยิ่งในยุคดิจิทัล หากแบรนด์สามารถเข้าใจบริบท จับจังหวะได้ทัน และผสมผสานความเป็นตัวตนของแบรนด์เข้าไปได้อย่างแนบเนียน ก็จะเป็นเครื่องมือชั้นยอดในการสร้างกระแสไวรัลและมัดใจผู้บริโภคยุคใหม่ แต่หากใช้โดยขาดความเข้าใจ ก็อาจกลายเป็นดาบสองคมที่ย้อนกลับมาทำร้ายแบรนด์ได้เช่นกัน การทำ Meme Marketing ให้ ‘ปัง’ โดยไม่ ‘แป้ก’ หรือไม่กระทบภาพลักษณ์แบรนด์นั้นไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะต้องอาศัยการวิเคราะห์กระแสที่แม่นยำ การเข้าใจบริบทของกลุ่มเป้าหมาย และการผสมผสานความเป็นแบรนด์อย่างมืออาชีพ หากแบรนด์ของคุณต้องการใช้กลยุทธ์ที่ทรงพลังนี้ในการสร้างกระแสไวรัลอย่างรวดเร็ว ปลอดภัย

ดังนั้น การเลือก Digital Agency ที่เชี่ยวชาญด้าน Real-time Marketing รวมถึง Brand Management จะเป็นผู้ช่วยสำคัญในการวางแผนการใช้มีมให้ถูกจังหวะ ถูกแพลตฟอร์ม และสอดคล้องกับคุณค่าของแบรนด์ เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุดในการมัดใจผู้บริโภคยุคใหม่